Wyprawa w góry wiąże się z dużą ekspozycją na zmienne warunki atmosferyczne i silne nasłonecznienie. W takich sytuacjach oczy są szczególnie narażone na działanie promieni UV i odbicia światła od śniegu, co może prowadzić do podrażnień lub poważniejszych uszkodzeń. Dlatego odpowiednia ochrona wzroku ma tak samo duże znaczenie jak dobrze dobrane obuwie czy odzież. Okulary w góry pomagają zachować komfort widzenia i bezpieczeństwo, niezależnie od rodzaju planowanej trasy.
Dlaczego w górach potrzebna jest specjalna ochrona oczu?
Wraz ze wzrostem wysokości powietrze staje się rzadsze, a jego zdolność do filtrowania promieniowania słonecznego maleje. Już na wysokości 2000 metrów ekspozycja na promieniowanie UV rośnie o około 20%, a odbicie światła od śniegu potrafi zwiększyć jego intensywność nawet dwukrotnie. Długotrwałe przebywanie w takich warunkach bez ochrony może prowadzić do tzw. ślepoty śnieżnej lub uszkodzenia rogówki. Dlatego zwykłe okulary przeciwsłoneczne nie wystarczą — lepszym wyborem są specjalne okulary górskie z filtrem UV 400 i odpowiednią kategorią przyciemnienia: https://www.polarsport.pl/akcesoria/okulary.html.
Kategorie filtrów i ich zastosowanie
Soczewki w okularach górskich różnią się poziomem przepuszczalności światła, który określa się tzw. kategorią filtra (VLT). To jeden z istotnych parametrów, który warto dopasować do planowanej aktywności:
| Kategoria | Przepuszczalność światła (VLT) | Zastosowanie |
|---|---|---|
| Kat. 2 | 18–43% | na pochmurne dni i niższe partie gór |
| Kat. 3 | 8–18% | na słoneczne dni, trekking w średnich wysokościach |
| Kat. 4 | 3–8% | w warunkach wysokogórskich, na lodowcach i śniegu |
Okulary kategorii 4 przepuszczają najmniej światła i są przeznaczone do bardzo silnego nasłonecznienia. Warto jednak pamiętać, że nie nadają się do prowadzenia pojazdów — ograniczają widoczność w cieniu lub tunelach. Dla większości tras w Polsce czy Alpach wystarczające będą modele z filtrem kategorii 3.
Soczewki – serce okularów górskich
To właśnie soczewki decydują o jakości widzenia i poziomie ochrony. Ważny jest zarówno materiał, jak i zastosowane technologie, które wpływają na komfort wędrówki.
- poliwęglan – lekki i odporny na uderzenia, dobry dla osób aktywnych;
- szkło mineralne – zapewnia bardzo dobrą przejrzystość i wysoką odporność na zarysowania;
- polaryzacja – redukuje odblaski od śniegu i wody, co zwiększa kontrast obrazu;
- fotochrom – soczewki automatycznie dostosowują się do zmieniającego się światła, przyciemniając się na słońcu i rozjaśniając w cieniu;
- powłoka Anti-fog – ogranicza parowanie, co ma znaczenie przy wysiłku i w zmiennych temperaturach.
Kolor soczewek również wpływa na sposób postrzegania otoczenia. Brązowe i szare barwy pozwalają zachować naturalne odwzorowanie kolorów, natomiast żółte i pomarańczowe poprawiają kontrast w pochmurne dni. W warunkach zimowych często lepiej sprawdzają się soczewki o ciepłej barwie, które rozjaśniają obraz i ułatwiają orientację w terenie.
Oprawki i konstrukcja – wygoda, która ma znaczenie
Dobrze dopasowane oprawki zapobiegają dostawaniu się światła i wiatru do oczu, co ma znaczenie przy dużych różnicach temperatur. Warto zwrócić uwagę, aby okulary miały zakrzywiony kształt, elastyczne zauszniki i regulowane noski. W modelach przeznaczonych do alpinizmu często stosuje się boczne osłonki, które chronią oczy przed światłem odbitym od śniegu i lodu.
Materiały takie jak Grilamid TR90 lub nylon zapewniają połączenie lekkości i wytrzymałości, dzięki czemu można nosić okulary przez dłuższy czas bez uczucia ucisku. Modele z odpinanymi osłonkami są bardziej uniwersalne — sprawdzają się zarówno w wyższych partiach gór, jak i na łatwiejszych szlakach.
Okulary na śnieg i lodowiec – kiedy warto sięgnąć po sprzęt z wyższej półki?
Wędrówki po lodowcach i długie przebywanie w śnieżnym terenie wymagają najwyższej ochrony oczu. Promieniowanie odbite od białej powierzchni może być silniejsze niż bezpośrednie światło słoneczne. W takich warunkach najlepiej stosować okulary na śnieg z filtrem UV 400 i kategorią 4. Dobrze, jeśli mają one wentylowane boczne osłony, które zmniejszają parowanie i ograniczają dopływ zimnego powietrza.
Warto też pamiętać, że fotochrom w niskich temperaturach reaguje wolniej, dlatego nie zawsze będzie najlepszym rozwiązaniem przy bardzo mroźnych wyprawach. Lepszym wyborem są wtedy soczewki stałe o odpowiednim stopniu przyciemnienia.
Konserwacja i przechowywanie – jak zadbać o okulary w góry?
Nawet najlepsze okulary górskie stracą swoje właściwości, jeśli nie będą odpowiednio pielęgnowane. Po każdej wyprawie warto przetrzeć soczewki miękką ściereczką z mikrofibry i przechowywać je w twardym etui. Nie należy używać papierowych chusteczek ani koszulek, ponieważ mogą porysować powierzchnię. W przypadku kontaktu z solą, błotem lub śniegiem dobrze jest przemyć okulary letnią wodą i zostawić do wyschnięcia.
Regularne czyszczenie i właściwe przechowywanie wydłuża żywotność soczewek oraz utrzymuje pełną ochronę UV. Dzięki temu okulary zachowują swoje właściwości przez długi czas.
O czym pamiętać przed wyprawą w góry
Dobór okularów to nie kwestia mody, ale bezpieczeństwa. Przed wyjazdem warto sprawdzić prognozę pogody i planowaną wysokość trasy, a następnie dopasować odpowiedni model. Kilka prostych działań może znacząco zwiększyć komfort i ochronę wzroku:
- Sprawdź, czy okulary mają filtr UV 400 – to podstawa ochrony wzroku.
- Dopasuj kategorię filtra do warunków oświetleniowych i wysokości, na której będziesz przebywać.
- Zwróć uwagę na wygodę noszenia i dopasowanie do twarzy – zbyt luźne okulary mogą przepuszczać światło boczne.
- Wybierz soczewki z powłoką Anti-fog, jeśli planujesz aktywność w zmiennych temperaturach.
- Po powrocie z gór przechowuj okulary w etui, aby uniknąć uszkodzeń mechanicznych.
Dobrze dobrane okulary w góry zwiększają bezpieczeństwo i poprawiają komfort wędrówki. Warto poświęcić chwilę na ich wybór, aby w pełni korzystać z górskich widoków bez narażania wzroku.